Çocuklarda Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlanır?

Çocuğun gelişim basamaklarından en önemlisi olan tuvalet eğitimi, her çocuğun hazır oluşuna bağlı olarak farklı dönemlerde tamamlanır. Tuvalet eğitimine başlayabilmek için çocuğun fizyolojik, psikolojik ve sosyal gelişimi de önemlidir. Çocuğun bağırsak ve mesane kaslarının tuvaleti tutmak ve kontrol edebilmek için gelişmiş olması, çocuğun yürümeye başlamış olması ve ihtiyaçlarını dile getirmeyi öğrenmiş olması gerekir. Çocuklar genelde 18 ve 24 ay arasında tuvalet eğitimine hazır olurken, bazı çocuklar daha geç hazır olur, yani çocuğun 1 buçuk yaşından önce tuvalet eğitimine hazır olmayacağını söylemek yanlış olmaz.

Tuvalet eğitimine başlanan zamanın ailenin taşınma, bir yakının kaybı ve yeni bir bebeğin doğumu gibi önemli değişikliklerin yaşandığı bir döneme denk gelmemesi de önemlidir.

Tuvalet eğitimine başlamak için en önemli şey çocuğun buna hazır olmasıdır. Gelişim sürecinde önemli bir basamak olan bu süreç her ne kadar anne-babalar tarafından bir an önce atlatılmak istense de çocuk hazır olmadan başlandığında hem anne-baba hem de çocuk için oldukça zorlu bir süreç olacak ve çocukta bazı psikolojik sorunların oluşmasına alan yaratacaktır.

Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğu nasıl anlaşılır?

Her çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğu yaş farklı olduğundan tuvalet eğitimine başlama zamanına, yaşa göre değil çocuğun hazır olduğuna dair verdiği işaretlere göre karar vermek en sağlıklısıdır.
Çocuk;

• Bezini kirlettiğinde rahatsız olduğunu belli etmeye başladıysa,
• Tuvaletini yaptıktan sonra söylüyorsa,
• Bezi gün içinde iki saat veya daha uzun süre temiz kalıyorsa,
• Tuvalet ihtiyacı belli bir rutine oturduysa,
• Bez kullanmaktan rahatsız olmaya başladıysa,
• Belirli kısa yönergeleri takip edip yerine getirebiliyorsa,
• Tuvaleti kullanmak ile ilgili kelimeleri kullanıp anlayabiliyorsa,
• Tuvaletinin gelmesi ve tuvaleti kullanması arasında bağlantı kurabiliyorsa,
• Kendi kendine rahatlıkla alıştırma tuvaletine oturup, tuvaletini yapmak için yeterli süre oturup, kendisi kalkabiliyorsa,
• Kendi kendine pantolonunu ve kilodunu indirip, giyebiliyorsa,
• Tuvalet kullanmayı merak ediyor ve istediğini gösteriyorsa tuvalet eğitimine başlamanın zamanı gelmiş demektir.

Tuvalet eğitimi nasıl verilmeli?

Tuvalet eğitimine başlamanın en önemli basamağı alıştırma tuvaleti ile mi yoksa klozetle mi başlanacağıdır? Verilen karara bağlı olarak gerekli materyallerin alınması gerekir. Çocuğun rahatlıkla oturabileceği ve ulaşabileceği bir yere konulacak bir alıştırma tuvaleti, eğer klozetle başlanacaksa çocuğun rahatlıkla oturması için klozet önüne koyulacak bir basamak ve klozet aparatı almak çocuğun alışmasını kolaylaştırabilir.

Çocuğun tuvalete alışması için öncelikle bez kullanırken, tuvaletini yapmasa da alıştırma tuvaletine veya klozete oturmaya başlaması, örneğin uykudan kalktığında, evden çıkmadan önce ve gece uyumadan önce, günde birkaç kere bezi çıkararak klozete veya alıştırma tuvaletine oturtmak güzel bir başlangıç olacaktır. Bu süreçte tuvalet ile ilgili kitaplar okumak, pelüş oyuncakları da klozete oturtarak tuvaletlerini yaptırıyormuş gibi oyunlar oynamak ve çocuğun bezini çıkardıktan sonra içindeki kaka ve çişleri klozete/alıştırma tuvaletine atıp sifonu çekmek ve kaka ve çişin yerinin klozet olduğunu söylemek süreci kolaylaştırabilecek yöntemlerdir.

Çocuğun vücudundaki sinyalleri tuvaletinin gelmesi ile bağdaştırması için onu iyi izlemek, tuvaletinin geldiği anlaşıldığında sakince tuvalete gitmeye ihtiyacı olup olmadığını sormak ve klozete oturtmak, çocuk tuvaletini kaçırmış olsa bile klozete oturmasını sağlamak bağlantıyı kurmasına yardımcı olur. Bu süreçte çocuğu zorlamamak, klozetten kalkmak istediğinde kalkmasına izin vermek ve hazır olduğunda klozete oturmasına izin vermek çok önemlidir.

Gece tuvalete gitmenin çok daha zor olacağı, gündüz tuvaletini kontrol edebilen çocuğun, ilk zamanlarda bunu başaramayacağı göz önünde bulundurulmalı, gerekli önlemler alınmalıdır. Gece bez takmayı bırakmak için çocuğun gündüz tuvaletini tutmada ustalaşmasını beklemek iyi bir fikir olabilir.

Anne-baba tutumu nasıl olmalıdır?

Çocuk tuvaletini klozete yapıp yapmamayı başarı veya başarısızlık olarak görmemelidir, bu nedenle anne babanın tuvalet eğitimi sürecinde bu durumu bir sorunu çözüyormuş gibi yansıtmamaları, çok büyük heyecan ve heves göstermemeleri gerekir. Süreç içinde çocuğun tuvaletini klozete yapması aşırı bir şekilde ödüllendirilmemeli veya kazalar cezalandırılmamalıdır. Tuvalet eğitimi süresince anne-babanın sabırlı olması ve çocuğu desteklemesi çok önemlidir. Çocuğun ihtiyaçları ve hazır olma durumu iyi takip edildiği takdirde tuvalet eğitimi başarılı bir şekilde sonlanacaktır.

Bu yazı çocuk gelişim sitesi ÇocukluDünya iş birliği ile hazırlanmıştır.